بیوگرافی مارک زاکربرگ؛ از موفقیت تا جنجال‌ها
زندگی‌نامه جامع مارک زاکربرگ: از کودکی تا جنجال‌های جهانی
مارک الیوت زاکربرگ یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های دنیای فناوری و بنیان‌گذار فیس‌بوک (متا) است. او نه‌تنها با ایجاد فیس‌بوک نحوه تعامل مردم را دگرگون کرد، بلکه به دلیل تصمیماتش در زمینه داده‌های کاربران و مسائل اخلاقی، به یکی از بحث‌برانگیزترین شخصیت‌های دنیای فناوری تبدیل شد. در این مقاله به بررسی زندگی، موفقیت‌ها، چالش‌ها، و جنجال‌های او می‌پردازیم.
دوران کودکی و نوجوانی
مارک زاکربرگ در ۱۴ می ۱۹۸۴ در وایت پلینز، نیویورک، در خانواده‌ای یهودی و تحصیل‌کرده متولد شد. پدرش، ادوارد زاکربرگ، دندان‌پزشک و مادرش، کارن زاکربرگ، روان‌شناس بود. از سنین کودکی علاقه شدیدی به برنامه‌نویسی نشان داد و در ۱۲ سالگی یک نرم‌افزار پیام‌رسان به نام “زاک‌نت” ساخت که به اعضای خانواده امکان می‌داد با کامپیوترهای یکدیگر و مطب پدرش ارتباط برقرار کنند.
او در دوران دبیرستان نرم‌افزاری به نام “سیناپس” توسعه داد که با استفاده از هوش مصنوعی، سلیقه موسیقی کاربران را تحلیل و آهنگ‌های پیشنهادی ارائه می‌کرد. این پروژه آن‌قدر مورد توجه قرار گرفت که شرکت‌هایی مانند مایکروسافت و AOL پیشنهاد خرید آن را دادند، اما زاکربرگ آن را نپذیرفت.
ورود به دانشگاه هاروارد و شروع مسیر فیس‌بوک
در سال ۲۰۰۲، زاکربرگ وارد دانشگاه هاروارد شد و در رشته علوم کامپیوتر تحصیل کرد. او به دلیل مهارت‌های برنامه‌نویسی‌اش در میان دانشجویان شهرت داشت. در سال ۲۰۰۳، وب‌سایتی به نام “فیس‌مش” را راه‌اندازی کرد که به دانشجویان امکان مقایسه عکس‌های همکلاسی‌هایشان را می‌داد. این سایت به سرعت محبوب شد، اما به دلیل نقض حریم خصوصی کاربران توسط دانشگاه مسدود گردید.
پس از تجربه فیس‌مش، در ۴ فوریه ۲۰۰۴، زاکربرگ به همراه دوستانش، ادواردو ساورین، داستین موسکوویتز، و کریس هیوز، “فیس‌بوک” را راه‌اندازی کرد. این پلتفرم ابتدا مختص دانشجویان هاروارد بود اما به‌تدریج به دانشگاه‌های دیگر و سپس به عموم مردم گسترش یافت. این موفقیت باعث شد زاکربرگ تحصیلاتش را در هاروارد نیمه‌کاره رها کند و تمام وقت خود را به توسعه فیس‌بوک اختصاص دهد.
گسترش فیس‌بوک و تبدیل شدن به غول فناوری
فیس‌بوک به سرعت رشد کرد و در سال ۲۰۰۵ توانست ۱۲.۷ میلیون دلار سرمایه جذب کند. تا سال ۲۰۰۶، این پلتفرم برای عموم کاربران در سراسر جهان در دسترس قرار گرفت.
خریدهای استراتژیک: در سال ۲۰۱۲، فیس‌بوک اینستاگرام را به قیمت ۱ میلیارد دلار خریداری کرد. دو سال بعد، در ۲۰۱۴، واتس‌اپ را به مبلغ ۲۲ میلیارد دلار تصاحب کرد و در همان سال شرکت آکیولس را که در زمینه واقعیت مجازی فعالیت می‌کرد، به دست آورد.
عرضه عمومی: در ۲۰۱۲، فیس‌بوک وارد بازار بورس شد و یکی از بزرگ‌ترین عرضه‌های اولیه تاریخ فناوری را رقم زد.
تغییر نام به متا: در سال ۲۰۲۱، زاکربرگ اعلام کرد که فیس‌بوک به “متا” تغییر نام می‌دهد و بر روی پروژه‌های متاورس تمرکز خواهد کرد.
جنجال‌ها و چالش‌های اخلاقی
با رشد فیس‌بوک، انتقادات نسبت به سیاست‌های حریم خصوصی و سوءاستفاده از داده‌های کاربران افزایش یافت. مهم‌ترین جنجال‌هایی که زاکربرگ با آن‌ها مواجه شد، عبارت‌اند از:
رسوایی کمبریج آنالیتیکا (۲۰۱۸): در این رسوایی مشخص شد که اطلاعات بیش از ۸۷ میلیون کاربر بدون اجازه آن‌ها برای اهداف سیاسی جمع‌آوری شده است. این مسئله باعث شد زاکربرگ در برابر کنگره آمریکا شهادت دهد و از کاربران عذرخواهی کند.
انتشار اخبار جعلی: فیس‌بوک بارها به انتشار اطلاعات نادرست و تبلیغات سیاسی متهم شده است، خصوصاً در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا.
نقض حریم خصوصی کاربران: بارها فیس‌بوک متهم به جمع‌آوری داده‌های کاربران بدون اطلاع آن‌ها شده و جریمه‌های سنگینی از سوی نهادهای نظارتی دریافت کرده است.
محبوبیت و نفرت؛ چرا زاکربرگ منفور است؟
با وجود موفقیت‌های بزرگ، زاکربرگ یکی از چهره‌های بحث‌برانگیز دنیای فناوری است. برخی از دلایل کاهش محبوبیت او عبارت‌اند از:
سیاست‌های سخت‌گیرانه فیس‌بوک که برخی آن را تهدیدی برای آزادی بیان می‌دانند.
عدم توجه به حریم خصوصی کاربران و بهره‌برداری از داده‌های آن‌ها برای کسب درآمد.
خودداری از پذیرش مسئولیت در برابر مشکلات ایجاد شده توسط پلتفرمش.
رفتارهای انحصارطلبانه، مانند خرید رقبا برای حفظ سلطه در بازار.
جریمه‌ها و اقدامات قانونی علیه فیس‌بوک
در سال ۲۰۱۹، کمیسیون تجارت فدرال آمریکا (FTC)، فیس‌بوک را به دلیل نقض حریم خصوصی کاربران ۵ میلیارد دلار جریمه کرد.
در اتحادیه اروپا نیز قوانین سخت‌گیرانه‌ای علیه فیس‌بوک اعمال شده است، از جمله جریمه‌های سنگین به دلیل نقض مقررات GDPR.
دادخواست‌های حقوقی مختلفی علیه فیس‌بوک مطرح شده که بسیاری از آن‌ها مربوط به سوءاستفاده از اطلاعات کاربران است.
مارک زاکربرگ یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های دنیای فناوری است که با تأسیس فیس‌بوک (متا) شیوه ارتباطات اجتماعی را تغییر داد. با این حال، او با چالش‌های متعددی مواجه شده است، از جمله اتهامات مربوط به نقض حریم خصوصی، سوءاستفاده از داده‌های کاربران، و ایجاد انحصار در صنعت فناوری. در حالی که برخی او را یک نابغه می‌دانند، برخی دیگر او را یکی از منفورترین چهره‌های سیلیکون ولی تلقی می‌کنند. آینده او و شرکت متا، به تصمیماتی که در مورد حریم خصوصی، هوش مصنوعی و متاورس می‌گیرد، بستگی دارد.